سلام دوستان هنرمند عزیزم!!! به کلاس آموزش ساخت زیورآلات مفتولی خوش آمدید!!!
بیایید در ابتدا کمی با این هنر و تاریخچه آن آشنا بشویم. ساخت جواهرات مفتولی (wire jewelry) یا به عبارتی پیچیدن مفتول (wire wrapping) یکی از کهن ترین تکنیک های ساخت جواهرات دست ساز است. در این تکنیک با استفاده از انواع مفتول و تنها با دست و ابزار ساده و بدون لحیم کاری و حرارت دادن می توان قطعات و اشکال مختلف ساخت.
تاریخچه این تکنیک به هزاران سال قبل از میلاد برمی گردد. نمونه هایی از دست سازه های مفتولی در گورستان اور پیدا شده که مربوط به سلسله سومری ها است، یعنی حدود دو هزار سال قبل از میلاد!!! این آثار در موزه بریتانیا نگهداری می شود. همچنین نمونه هایی دوهزار ساله مربوط به روم باستان نیز پیدا شده است.
همان طور که قبلاً گفتم در این تکنیک ما به ابزارهای ساده ای نیاز داریم که در ادامه با آن ها آشنا می شویم.
سیم چین
دم باریک
مفتول: مفتول ها رشته یا سیم های نازک فلزی هستند که در بسیاری از هنرها و صنایع استفاده می شوند. مفتول ها از نظر جنس، انداره قطر، شکل مقطع، میزان نرمی و نوع روکش به چند دسته تقسیم می شوند که در ادامه به بحث درباره ویژگی ها و کاربرد انواع مختلف آن می پردازیم.
مفتول از نظر جنس: مفتول از فلزات و آلیاژهای مختلفی مثل نقره، طلا، برنج، استیل و غیره تولید می شوند.
مفتول از نظر اندازه قطر: اندازه قطر مقطع مفتول یا همان ضخامت مفتول بیان کننده میزان کلفتی و نازکی سیم است که در ایران با واحد میلیمتر و در خارج با مقیاس (gauge) آن را بیان می کنند. این را در نظر داشته باشید هرچه میزان gauge یک مفتول بالاتر باشد آن سیم نازک تر است. در ادامه جدولی را در اختیارتان می گذاریم که بیان کننده میزان ضخامت های مختلف مفتول در واحدهای مختلف است.
مفتول از نظر شکل مقطع: مفتول ها از نظر مقطع به سه شکل دایره، نیم دایره و مربع تقسیم می شوند.
مفتول از نظر نرمی: مفتول ها از نظر میزان نرمی به سه دسته نرم (dead soft)، نیمه سفت (half hard) و سفت (hard) تقسیم می شوند که ما برای ساخت زیورآلات مفتولی بیشتر از دونوع نرم برای کارهای ظریف و نیمه سفت برای اشکال و قطعاتی که نیاز به مقاومت دارند تا راحت خراب نشوند استفاده می کنیم.
مفتول از نظر نوع روکش: مفتول ها از نظر نوع روکش به دو نوع بی روکش و با روکش تقسیم می شوند که نوع روکشدار آن روکش هایی از مواد مختلف نظیر مس، طلا، نقره و ... دارند. مفتول هایی با روکش رنگارنگ نیز وجود دارند که برای کارهای هنری بسیار جذاب هستند. در هنگام کار با مفتول روکشدار باید به آسیب پذیری روکش آن در مقابل ابزار توجه کرد.
مهره و سنگ: در ساخت زیورآلات مفتولی برای زیبایی بیشتر می توان از انواع سنگ . مهره و کریستال در بین مفتول ها استفاده کرد.
سیم چین، دم باریک، دم گرد: در ساخت زیورآلات مفتولی از ابزارهای زیادی استفاده می شود. اما سه تا از پرکاربردترین آن ها سیم چین، دم باریک و دم گرد است. از سیم چین برای بریدن مفتول و از دم باریک برای نگه داشتن و یا خم کردن مفتول با زاویه استفاده می شود. کار اصلی پیچیدن و حالت دادن به مفتول توسط دم گرد انجام می شود.
چکش و تخته کار: از چکش برای حالت دادن و صاف کردن مفتول استفاده می شود. برای این منظور باید قطعه را روی تخته کار فلزی یا پلاستیکی کلفت قرار داد و به آن ضربه زد.
حالا بهتره بعد از خوندن این توضیحات کتبی و پیش زمینه ای که براتون به وجود اومد بریم تا ویدیوی معرفی ابزار و وسایل رو ببینیم با هم تا دقیق تر با وسایلی که برای انجام این کار لازم دارید اشنا بشید.
خب!همونطور که دیدید مهم ترین وسیله ی این کار مفتول هست.بالاتر با انواع مفتول ها آشنا شدید.توی ویدیوی بعدی شما مشاهده خواهید کرد که هرکدوم از این ضخامت های مختلف مفتول برای ساخت چه چیزی و کدوم یکی از قسمت های زیورالات مفتولی کاربرد دارند.
قابل ذکر است که این مفتول ها به دلیل اینکه از مس خالص هستند ممکن است اکسید شوند و رنگ اکسید آن به سطح مورد استفاده منتقل شود.برای مثال در صورت استفاده از مفتول به عنوان متریال برای ساخت زیورالات ممکن است رنگ اکسید آن به پوست بدن منتقل شود.برای حل این مشکل میتوان از نوعی اسید رقیق شده ی مخصوص برای پوشش دادن سطح مفتول استفاده کرد.برای اینکار مفتول را به اندازه مورد استفاده ی خود برش داده.اسید را به وسیله ای مثل دستمال آغشته کنید و دستمال آغشته به اسید را در طول مفتول حرکت دهید تا لایه ی پوششی روی آن ایجاد شود.در این صورت رنگ مفتول پابت مانده و به پوست یا سطح موردنظر آسیب نمیزند.
حالا باید یاد بگیریم که چطور باید به این مفتول ها حالت بدیم و با انبرها کار کنیم.همونطور که میدونید هرکدوم از این انبر ها برای کار خاصی ساخته شدن و به همین دلیل هم هست که شکل ها و حالت های مختلفی دارن.
شما میتونید توی ویدیوی بعدی خلاصه ای از اموزش های جلسات بعد رو مشاهده کنید تا بیشتر با مباحثی که توی این کلاس بهتون یاد داده میشه اشنا بشید.
خب دوستان به انتهای جلسه اول آموزش ساخت زیورآلات مفتولی رسیدیم و امیدوارم تا اینجای کار لذت برده باشید. وسایلتان را آماده کنید تا برویم برای شروع ساخت زیورآلات مفتولی. منتظر سؤالات و نظرات شما عزیزان هستم.