وسایل جواهر دوزی و درباری دوزی
جواهر دوزی از دسته هنر های دستی اصیل و باستانی است که قدمتی 8000 ساله دارد که بیانگر ریشه و اصالت آن در فرهنگ مردم سرزمین مان می باشد. در این هنر از سوزن و نخ برای انتقال و الصاق انواع نگین، پولک، منجوق، ملیله، سرمه، بُلیان، مروارید، قیطان های الوان و سنگ های منظم و ناهماهنگ طبیعی به صورت تزیینی روی سطح انواع پارچه یا چرم استفاده می شود.
جواهر دوزی نوعی تزیین برای انواع لباس و پارچه است که بخش مهمی از ساختار نساجی را تشکیل می دهد و می تواند بعدا به یک پارچه ی تکمیل شده یا محصول آماده اضافه شود و به عنوان مرحله ی نهایی است و این وجه تفاوتش با دیگر هنرهای بافندگی و قلاب دوزی در پارچه است که در حین تولید پارچه به آن اضافه می شوند.
به طور معمول از هنر جواهر دوزی (تنبور دوزی) برای تزیین لباس و پارچه های دکوراتیو استفاده می شود. اما این هنر را همچنین می توان در ساخت زیورآلات از جمله بند انواع دستبند و ... استفاده کرد. همچنین از این هنر برای ساخت انواع اکسسوری های لباس مانند کمربند و کیف های دستی و ... و همچنین لوازم و اثاثیه ی تزیینی خانه مانند انواع بالش و کوسن و جعبه های تزیینی و ... استفاده کرد.
در جواهر دوزی از انواع پارچه ها می توان استفاده کرد ولی برای پارچه های ظریف از دوخت های سبک تر استفاده کنید. شکل تازه جواهر دوزی که رایج شده بدین صورت می باشد که روی پارچه ی دیگری کار را انجام می دهند و در نهایت اطراف آن را برش داده و روی کار اصلی نصب می شود. این نوع دوخت برای لباس و مانتو مجلسی بسیار مناسب است. برای سرعت بخشیدن و سهولت کار در این هنر از سوزن تنبور استفاده می شود.
درباری دوزی از جمله هنرهای پر قدمت سرزمین ماست. این هنر زیبا از صدها سال قبل از صفویان در آذربایجان رواج داشته و با زر و نقره و سنگ های قیمتی، روی لباس ها و تاج درباریان و اشراف تزئین می گردیده. همزمان با این هنر، هنر سرمه دوزی نیز در کشور عزیزمان رونق داشته و در سال های اخیر نیز با نام عثمان دوزی (الهام گرفته از کشور ترکیه) بین هنرمندان دوباره رواج پیدا کرده اما این روزها بیشتر از اینکه نمونه هایی از استفاده از این هنر زیبا را بین آثار هموطنان خودمان مشاهده کنیم شاهد گسترش روز افزون این هنر و مشابه آن در جوامع دیگر هستیم. امروزه این هنر برای تزئین انواع لباس، ساخت زیورآلات، رومیزی، پرده، تابلو، تاج، کیف و کفش، مانتو و موارد دیگر به کار می رود. از جمله ابزار و مواد مورد استفاده در هنر می توان به نخ قیطان، نگین متری، مروارید، نگین کریستالی و در مواردی سنگ و منجوق و ... اشاره کرد.